Laten we beginnen met de summiere feiten: in 1560 trouwt Lucrezia di Cosimo de' Medici, een van de dochters van de groothertog van Florence, met Alfonso Il d'Este, hertog van Ferrara. Het meisje is pas vijftien, de bruidegom zevenentwintig. Minder dan een jaar later is de jonge bruid dood. Is ze vermoord door haar echtgenoot? Het is een van de theorieën over Lucrezia, een vrouw van wie weinig is geweten.
Maggie O'Farrell, die in een ver verleden een doctoraat over renaissancepoëzie overwoog, voelt zich als een vis in het water in de zestiende eeuw. Dat liet ze al zien in het magistrale Hamnet, over het gezin van Shakespeare, een roman die terecht overladen werd met lof en prijzen. Nu buigt ze zich dus over Italiaanse hofhoudingen, dat van de hertog van Florence bijvoorbeeld waar Lucrezia's moeder tijdens de conceptie van haar dochter naar landkaarten vol woeste zeeën en monsters staat te kijken. Ze gelooft dat haar dochter daarom zo onhandelbaar is, te wild om…Lees verder
Laten we beginnen met de summiere feiten: in 1560 trouwt Lucrezia di Cosimo de' Medici, een van de dochters van de groothertog van Florence, met Alfonso Il d'Este, hertog van Ferrara. Het meisje is pas vijftien, de bruidegom zevenentwintig. Minder dan een jaar later is de jonge bruid dood. Is ze vermoord door haar echtgenoot? Het is een van de theorieën over Lucrezia, een vrouw van wie weinig is geweten.
Maggie O'Farrell, die in een ver verleden een doctoraat over renaissancepoëzie overwoog, voelt zich als een vis in het water in de zestiende eeuw. Dat liet ze al zien in het magistrale Hamnet, over het gezin van Shakespeare, een roman die terecht overladen werd met lof en prijzen. Nu buigt ze zich dus over Italiaanse hofhoudingen, dat van de hertog van Florence bijvoorbeeld waar Lucrezia's moeder tijdens de conceptie van haar dochter naar landkaarten vol woeste zeeën en monsters staat te kijken. Ze gelooft dat haar dochter daarom zo onhandelbaar is, te wild om een plek te krijgen in de schoot van het gezin. Lucrezia wordt ondergebracht in de keuken waar ze vriendjes wordt met Emilia, de dochter van haar min. Later zal diezelfde Emilia haar persoonlijke bediende worden.
Lucrezia is een gevangene in eigen huis. Haar bewegingsvrijheid is beperkt en alleen wanneer ze schildert of oog in oog staat met de tijger die haar vader aan zijn menagerie heeft toegevoegd, ervaart ze vrijheid.
Virtuoos
Wat verlangen we van literatuur? Dat het verhaal je om wat voor reden ook meeneemt? Dat de tekst vragen oproept, de taal weerhaakjes vertoont, dat het geheel je raakt? Tijdens het lezen van Het huwelijksportret gingen dat soort vragen de hele tijd door mijn hoofd. Dat liet de lectuur van het boek toe: alles wordt knap uitgevoerd, virtuoos verteld, maar het verhaal kon mij niet beroeren, hoezeer ik er ook voor openstond. Net als in Hamnet zet de schrijfster een alwetende verteller in, maar deze keer zit dat de intimiteit in de weg. Ook de bij momenten overdadige taal houdt de lezer op afstand. Bovendien wil O'Farrell te nadrukkelijk een punt maken: het boek zit vol beelden van gevangenschap en opsluiting. Dat had subtieler gekund.
Toch verdient Het huwelijksportret net zo goed lof, om de zinderende weergave van pracht en praal, bijvoorbeeld, maar ook van duistere oorden. Net zo overtuigend is de manier waarop Alfonso wordt neergezet. Hij blijft, geheel terecht, zowel voor zijn bruid als voor de lezer een vreemde, een januskop, die het ene moment charmeert, het volgende gevaarlijk uithaalt.
Op haar best doet O'Farrells proza denken aan dat van Hilary Mantel, zoals ze met een scalpel mensen en situaties ontleedt. Alleen jammer dat de feministische boodschap er zo expliciet ingeramd wordt. Een voorbeeld: Alfonso laat een portret maken van zijn vrouw. Zij dient zich de hele tijd te positioneren op manieren die mannen haar opdragen, haar echtgenoot, de schilder. De schrijfster kan het niet nalaten te vermelden dat Lucrezia nu de hele tijd werd bekeken. Door mannen dus. De lezer had dat met minder uitleg ook meegekregen.
Na het slot vermeldt de schrijfster hoe ze is omgegaan met de historische feiten. Ze heeft er haar verbeelding op losgelaten en dat voel je. Hopelijk kan O'Farrell haar vele talenten nog eens inzetten voor een historische roman die subtieler is en die wél vervoert.
Vertaald door Lidwien Biekmann en Tjadine Stheeman, Nijgh & Van Ditmar, 432 blz., 25,99 € (e-boek 14,99 €). Oorspr. titel: 'The marriage portrait'.
Verberg tekst
