John Lanchester verwijst in De muur naar de opwarming van de aarde met vier graden als 'de ­Omwenteling'. Terloops en geleidelijk krijgen we zicht op hoe het leven er nadien uitziet. Rivierlandschappen zijn verdwenen. Wie stranden wil zien, moet naar oude films kijken. De ouders van Kavanagh, bange schepsels die de rit uitzitten in een buitenwijk, hebben een was- en een schoonmaakbot. Komt een Andere voorbij de muur, dan kan hij kiezen tussen euthanasie, slavernij of een terugkeer naar zee.

Lanchester zet zijn personages in grove trekken neer. Dat past bij een roman waarin de omstandigheden zodanig zijn dat er geen tijd is voor introspectie of excentrieke hobby's. Toch hoopt een van de verdedigers om na zijn dienstplicht literatuur te kunnen studeren. De mens blijft hongeren naar verhalen, zelfs tot het bittere eind.

Kavanagh is onze gids. Hij is geen idealist en dat maakt hem tot een uiterst verfrissende verteller. Halverwege de roman krijgen de verdedigers een training waarbij ze de rol van de Andere moeten spelen. Dan pas vraagt de hoofdrolspeler zich af hoe het moet zijn om op zee te zitten in een bootje. De grote kracht van De muur zit in de ongedwongen toon. Lanchester laat zien zonder uit te leggen, hij schrijft zonder poespas. Je geraakt helemaal doordrongen van de radeloosheid van de Anderen, die moeten overleven zonder brandstof of vuur. Dit is een confronterend boek, een waarvan je hartstochtelijk hoopt dat de schrijver ongelijk krijgt met zijn barre toekomstvisioen.

Vertaald door Janet Limonard en Frank van der Knoop, Prometheus, 304 blz., 21,99 € (e-boek 12,99 €). Oorspronkelijke titel: 'The wall'.

Verberg tekst

Dit verhaal speelt zich af in Groot-Brittannië, wanneer ergens in de toekomst ‘De Verandering’ heeft plaatsgevonden. Langs de kust is er nu een muur van 5 meter hoog en 10.000 kilometer lang gebouwd om ‘De Anderen’ vanaf de zee buiten te houden. Zoals alle volwassenen moet de ik-figuur gedurende een diensttijd van twee jaar wachtlopen op die muur, maar een confrontatie met die Anderen gooit zijn hele leven overhoop. De metaforen met de huidige moderne tijd liggen voor de hand (klimaatverandering, stijging van de zeespiegel, onbewoonbare derdewereldlanden, economische vluchtelingen), en de Muur zelf doet natuurlijk denken aan Trumps plannen voor de Amerikaans-Mexicaanse grens. Ook los daarvan leest dit boek als een spannende en beklemmende toekomstroman; de ontwikkelingen vanaf halverwege het verhaal geven het een extra dimensie, en door de ogen van de verteller wordt de lezer gedwongen om hem te volgen op zijn aangrijpende reis. Zeer goed geschreven.