Na Roald Dahl en de Adrian Mole-boeken van Sue Townsend heeft de Angelsaksische jeugdliteratuur een nieuwe hype: de Harry Potter-boeken van Joanne Rowling. Twee zijn er al uit, in het totaal zijn er zeven gepland. Van de eerste twee gingen in de Engelstalige wereld al ruim een half miljoen exemplaren over de toonbank en zelfs een speciale editie voor volwassenen stond boven aan de top tien, nog vóór kanjers als John Grisham en Jeffrey Archer. De filmrechten zijn inmiddels gekocht door Warner Bros. Rowling wordt in de Angelsaksische pers bejubeld als ,,the next C.S.Lewis/Roald Dahl''. Beide boeken kregen de prestigieuze Smarties Book Prize, er wordt een speciale editie voor verzamelaars gepland, er is een fanclub opgericht. Kortom, een droomstart voor de 32-jarige, universitair geschoolde, gescheiden bijstandsmoeder uit Edinburgh, die zes maand in een warm café, met telkens net genoeg geld voor één koffie, aan haar eerste boek schreef, terwijl haar baby in de buggy naast haar sliep. Joanne had zelfs geen geld om haar manuscript te fotokopiëren en moest nog een tweede exemplaar tikken. Ideaal voer voor de media natuurlijk. De zoveelste versie van Assepoester. In het Nederlandse taalgebied is het nog een beetje wachten op de explosie. De eerste druk van het eerste boek, Harry Potter en de steen der wijzen , is na driekwart jaar nog niet uitverkocht.

Ik heb het tweede deel gelezen - en zelfs helemaal uitgelezen, wat een referentie is, gezien mijn ingeboren afkeer voor dit genre boeken.

Stoor je je niet aan sprekende spiegels, vliegende bezems van het merk Nimbus 2000, meppende wilgen, in de lucht parkerende auto's en brieven die kunnen brullen? Hou je van boeken waarin met brandstofpoeder via het haardvuur gereisd wordt, tovenaarsleerlingen slakken braken en magiërs duelleren met toverstokken? Wil je weten waarom een ministerie de Taakeenheid Ongepast Spreukgebruik heeft, welke lessen er gegeven worden op de Hogeschool voor Hocus-Pocus, hoe moeilijk het is om Keltische aardmannetjes te vangen, hoe een Sterfdagfeestje verloopt, wat het recept is voor Wisseldrank, waarom Modderbloedje een vreselijk scheldwoord is en hoe Zwerkbal gespeeld wordt op vliegende bezemstelen? Ben je dol op geheimzinnige neologismen als Metamofotiaanse Marteling en Zwelbezwering? Ben je graag in het gezelschap van doldwaze typetjes als de verwaande, mediageile professor Smalhart, de door zelfbeklag overspoelde geest Haast Onthoofde Henk, de zich steeds verongelijkt voelende Jammerende Jenny? Wel, dan kan je gerust een duikje nemen in de wereld van Harry Potter.

De kern van het verhaal is vrij simpel: Harry Potter, een jongen met puur tovenaarsbloed, ontsnapt uit het huis van zijn oom, een gewone mens (pardon, een Dreuzel, in het Rowlings), om het tweede leerjaar in de Hogeschool voor Hocus-Pocus te kunnen aanvatten. Daar wordt hij geconfronteerd met een groot probleem: wie is de geheimzinnige Erfgenaam van Zwadderich (een van de vier stichters van de school) die de Geheime Kamer heeft geopend om het Monster los te laten op de leerlingen? Hoe zal de strijd tussen Harry en de Heer der Duisternis - de eeuwige strijd tussen Goed en Kwaad - eindigen?

Vooral in de tweede helft van het boek zit de goed opgebouwde intrige vol onverwachte wendingen. In de eerste helft daarentegen dient ze vaak als alibi voor een hele reeks erbij gesleurde scènes waarin de schrijfster haar fantasie kan laten gaan. Die scènes wervelen weliswaar, ze zijn vaak mooi ingekleed, maar zitten ook dikwijls net iets te vol met zijsprongetjes die er louter staan omdat-ze-zo-leuk-zijn.

Van enige psychologische ontwikkeling bij welk personage dan ook is er geen sprake, Rowling zweert bij kleurrijke typetjes met één dominerende trek.

Hier en daar is er een verbindingslijn met de reële wereld (de burgerlijke oom en tante, de narcistische schrijver, de jaloerse mededinger...), maar dit komt te sporadisch en te willekeurig voor om in het boek een grote satire op de mensenwereld te zien; daarvoor mist het de nodige diepgang. Met een beetje goede wil kun je er hooguit een parodie op de bekende Britse elitaire kostscholen in ontwaren.

Behalve van de intrige moet het boek het volledig hebben van de vertelsfeer. Er gaat een haast onstuitbare vrolijkheid van uit. De hoofdstukken meanderen vrolijk voort op de freewheelende fantasie van Rowling. Alle registers van humor (ook de melige) worden opengetrokken: overdrijving, slapstick, running gags, situatiehumor, parodie, u noemt het, Rowling serveert het. Zowel ondermaats als heel geestig. Rowling is de Engelse, vrouwelijke, licht veredelde variant van onze eigen Marc de Bel.

Wie voor dit soort gezellige onzin valt, wie graag rondwandelt in een volkomen eigenzinnig universum, zal het een heel knap boek vinden. Ik kan me best voorstellen dat jonge lezers er dol op zijn: het swingt, is vaak grappig, wordt doorspekt met een scheutje geheimzinnigheid en een geutje griezel, en berust op een goed uitgewerkte intrige: een goeie cocktail voor mensen met weinig eisende papillen.

Ik zie voor de Harry Potter-boeken vooral een leesbevorderende taak weggelegd. Ze lenen er zich excellent toe om voorgelezen te worden op het einde van de lagere school.

Lezers die zweren bij ,,levensechte boeken'' of vinden dat jeugdliteratuur een grote L moet hebben, zullen over de Harry Potter-boeken hun schouders ophalen.

Harry Potter en de geheime kamer is immers niet méér dan een verhaal. Rowling heeft geen relatie met de taal. Ze gebruikt taal slechts als middel om een verhaal te vertellen. Daarom is ze geen groot auteur, ondanks haar megasucces. Ze is een verhalenverzinster voor een fanclub met toeters en bellen. Want dat kan ze: lekker krankzinnige verhalen vertellen.

Verberg tekst

Het tweede boek over Harry Potter en zijn Hocus-Pocus avonturen. Harry heeft een hele nare vakantie bij tante en oom Duffeling achter de rug en keert terug naar Zweinsteins Hogeschool voor Hekserij en Hocus-Pocus om daar aan het tweede leerjaar te beginnen. Het valt al niet mee om daar te komen; gelukkig hebben Harry en zijn vriend Ron een oude, blauwe, vliegende auto tot hun beschikking. Ook op school blijkt al snel dat dit schooljaar geen rustig schooljaar zal worden. Zo ontdekt Harry het heel bijzondere dagboek van Vilijn, overleeft hij verschillende aanslagen en gaat hij op zoek naar de persoon achter de geheimzinnige stem. Wederom een spannend, sprookjesachtig, speels en avontuurlijk boek, dat van het begin tot het eind boeit. Het verhaal is afzonderlijk van de andere delen te lezen. Vanaf ca. 11 jaar. Verzorgde gebonden editie.