Daar woont het stel Wade en Ann. Hun liefde is kalm en bedaard, zonder grootstedelijke sores of problematisch man-vrouwgekibbel. Wade heeft, op diezelfde berg, ooit een ander leven gehad met een vrouw en twee jonge dochters. Na een afschuwelijk incident (waarvoor de verklaring even simpel als overtuigend is - een mooie vondst van de auteur) verliest hij hen alle drie. In een poging zijn noodlot uit te wissen heeft hij alles weggegooid wat aan hen herinnerde. Als Wade vroege dementie krijgt vergeet hij zijn gezin helemaal.

Dat geeft zijn nieuwe vrouw Ann een heimelijke missie. Wat Wade vergeet wil zij zich herinneren, in een poging het leven van haar grote liefde te herdenken. Met een aan obsessie grenzende toewijding reconstrueert zij het gezin dat zij niet kan vervangen. Ze vormt beelden van hun levens aan de hand van de kleine sporen die ze vindt: een haarelastiekje, een schetsboek, een Barbie-schoentje.

In een ambachtelijke stijl, vol meanderende zinnen die uitmonden in heldere en ontroerende observaties over loyaliteit en opoffering, ontvouwt Ruskovich een tragische familiegeschiedenis. Geëngageerd in de populaire zin des woords is de schrijver dus niet, maar ze laat zien dat toewijding besloten kan liggen in aandacht voor taal en verhaal.

****

Uit het Engels vertaald door Peter Bergsma. Atlas Contact; 400 pagina's; € 24,99.

Verberg tekst

Geen inspiratie voor je titel? Kies gewoon een Amerikaanse staat. Smith Henderson debuteerde begin dit jaar succesvol met Montana en nu komt Emily Ruskovich aanzetten met haar lijvige beschrijving van het rurale leven in Idaho. Ann leeft er met haar vroegdemente man Wade op een berg en probeert te achterhalen wat er met zijn vorige vrouw Jenny is misgelopen. Zij zit in de gevangenis omdat ze een van hun dochtertjes heeft vermoord, maar blauwbaard Wade herinnert zich bitter weinig van het drama en staat vaak hulpeloos in de keuken omdat hij niet meer snapt waar een zoutvat voor dient.

Aan zware thema’s dus geen gebrek in deze debuutroman die helaas gebukt gaat onder langdradigheid en ongeloofwaardige plotwendingen. Zo schakelt Ann een kunstschilder in als medium en breekt een gevangene haar cel af omdat ze geen poëzielessen meer mag volgen. Een goede redacteur had hier wonderen kunnen doen. Met een bijl, en lucifers.

*

Atlas Contact, 400 blz., € 24,99.

Verberg tekst

Wade en Jenny zijn gelukkig getrouwd en wonen met hun twee dochtertjes in de bossen in Idaho. Een gruwelijke gebeurtenis gooit hun leven overhoop. Jaren later is Wade, die begint te dementeren, getrouwd met Ann. Om hem en zijn verleden te begrijpen, probeert Ann te achterhalen wat er precies gebeurd is tijdens het eerste huwelijk van Wade. De overweldigende natuur van Idaho speelt een grote rol. Verleden en heden lopen door elkaar, wat verwarrend kan zijn. Er zijn verschillende verhaallijnen: Jenny en haar ene dochter, de andere dochter die spoorloos verdwijnt, Wade die langzaam zijn geheugen maar niet de emoties kwijtraakt en Ann die van Wade houdt en probeert het verleden bij elkaar te houden. Aan het einde blijft de lezer met allerlei vragen zitten. Dit debuut is prachtig geschreven, wel traag, maar met een fantastisch mooi proza. Daardoor neem je de losse eindjes op de koop toe. Spannend, ontroerend en vooral: rustgevend, zoals de natuur in Idaho. De auteur groeide op in Idaho. Ze won in 2015 de O. Henry Award voor korte verhalen. Verberg tekst

Ik ben hier omdat jij hier niet bent." Aan die gedachte kan muzieklerares Ann zich maar zelden onttrekken. Ze heeft een man van wie ze houdt, een huis met eigen grond, werk dat ze graag doet. Maar bijna alles daarvan is mogelijk omdat een andere vrouw, die ze zelf nooit heeft ontmoet, er níet meer is.

'Idaho', het bestsellende debuut van de Amerikaanse Emily Ruskovich, begint in 2004. Negen jaar eerder heeft zich een drama voltrokken in het naar het leek zo idyllische leven van een jong gezin. Moeder Jenny vermoordt in een vlaag van verstandsverbijstering haar jongste dochter. Een ouder zusje vlucht en wordt nooit meer teruggevonden. Jenny krijgt levenslang maar vader Wade op zijn manier ook: hij is alles kwijt, en tegelijkertijd gaat alles gewoon door. De dieren moeten worden gevoerd, het hout moet worden gezaagd en elke keer is er ongevraagd weer een nieuwe dag. En een nieuwe vrouw, die niets van het gezinsgeluk heeft meegekregen, noch van het absurde eind daarvan - al heeft ze daar absoluut iets mee te maken, dat voelt ze.

Ruskovich' roman cirkelt, steeds vanuit andere personages, om grote zaken heen waar ze je nooit helemaal opening over geeft. Precies dat lijkt ook haar hoofdthema te zijn: wat is werkelijk zeker in ons bestaan? Hoeveel weten we van een ander, zelfs een ander met wie we een slaapkamer delen, van wie we houden? En in hoeverre construeren we zelf een waarheid, bij gebrek aan iets beters?

Ann raakt steeds meer geobsedeerd door Jenny, haar voorgangster op de berg waar Wade zijn geiten fokt en kunstig messen bewerkt. Ze zoekt sporen in dozen en schuren en doet omzichtige maar vergeefse pogingen om contact te leggen met de vrouw die gelaten haar straf uitzit. Wanneer Wade iets merkt van haar speurwerk draait hij door - en steeds vaker ook als Ann ongewild een herinnering bij hem oproept.

Met hem praten over wat er gebeurd is zit er niet in en wordt gaandeweg ook letterlijk onmogelijk: Wade lijdt, net als veel mannen in zijn familie, aan een vorm van vroege dementie. Het tempo waarin Ann informatie over het verleden vergaart ligt lager dan dat waarin hij de grip op zijn geheugen verliest.

Schrijfster Ruskovich woonde als kind op een berg in Noord-Idaho en beschrijft dat onherbergzame landschap met verve. De zomers zijn prachtig, maar in de winter ben je reddeloos verloren als je geen sneeuwschuiver bezit: de buren wonen kilometers verderop, de besneeuwde bossen zijn een waar doolhof, de coyotes hebben altijd honger.

Contact met de buitenwereld maken Wade en Ann alleen onder aan de berg. Daar ontvangen ze post, en dus bestaan ze. Daar hangen ook posters van Wade's vermiste dochter. Elk jaar wordt er een bijgewerkte computersimulatie van haar gemaakt, en dus bestaat ze. Het is een 'geraden leven', dat voor Ann steeds meer een waarheid wordt. Soms legt Ruskovich dat proces er te dik bovenop, benoemt ze het te concreet:

"Ze heeft Wade's verleden genomen en ze heeft het voor zich uitgerold, haar toekomst een spoor dat naar achteren leidt, terwijl het verdwijnt."

Mooier is het als het tussen de regels door gebeurt, zoals in diverse verhaallijnen waarin ook andere personages, vaak met goede bedoelingen maar vanuit verkeerde aannames, de waarheid van elkaars leven hebben veranderd, en daarmee het leven zelf.

'Idaho' springt naarmate de pagina's elkaar opvolgen steeds meer heen en weer door de tijd - zoals veel dementerenden dat doen. Soms is het voor Wade, Ann of Jenny tegelijkertijd 1995, 1999, 2005. Uiteindelijk heeft Wade alleen een hier en nu. Al het verschrikkelijke dat hij meemaakte is hij vergeten - het is er alleen nog in Anns hoofd, in háár versie.

Wie 'Idaho' leest op zoek naar antwoorden komt bedrogen uit. Jenny heeft haar kind omgebracht. Het is al te menselijk om te willen weten waarom, om erover te speculeren, om het voor de dader in te vullen. Wat Ruskovich echter laat zien is dat de gebeurtenis zelf verdrietig genoeg is en op zichzelf kan staan, los van een eventuele 'betekenis' erachter. Als Ann dat eindelijk kan accepteren, lukt het haar ook om de ban te keren, en te zorgen dat zij, én Jenny, verder kunnen leven zonder daarbij de ander iets af te nemen.

Idaho

Vert. Peter Bergsma. Atlas Contact; 400 blz. € 24,99

Oordeel

Raadselachtig landschap met verve beschreven.

Verberg tekst